عملکرد سفارتخانه انگلستان در تحولات سیاسی عصر قاجار

سیاست مستعمراتی انگلستان، درطول قرن نوزدهم، در هند چنین اقتضا می کرد با ایران از حیث موقعیت جغرافیایی و دست داشتن به معابر هندوستان ، ارتباط و دوستی برقرار کند.روابط سیاسی دیپلماتیک باایران از زمان سلطنت فتحعلی شاه قاجار پایه گذاری شد. و با تأسیس سفارتخانه دائمی انگلستان در ایران، از سال1857م/1273ه.ق، به اوج رسید که خود نشانگر رویکرد دو کشور به گسترش سطح مناسبات بوده است. سفرای انگلیس با استفاده از ناکارآمدی نظام سیاسی قاجارو ضروریات سیاست منطقه ای بریتانیا از طریق برخی اقدامات به تحمیل قراردادهای سیاسی و اقتصادی موفق گردیدند . حتی سفارتخانه انگلیس در جریان مسائل مهمی چون بحرانهای جانشینی در هنگام تغییر پادشاهان،رویدادهای اجتماعی چون واقعه مشروطه وکودتا علیه ساختار سلطنت ،نقشی پررنگ داشته است. این پژوهش با استفاده از روش های متداول در علوم انسانی ،یعنی فیش برداری وپالایش وتجزیه وتحلیل مطالب با استناد بر منابع وتحقیات مستندوجدید و نیز اسناد موجود صورت گرفته است .وهدف ان روشن ساختن عملکرد سفارتخانه انگلستان ونقش آن در تحولات بوجود آمده در عهد قاجار است. ازنتایج بدست امده درپژوهش پیش رو چنین استنباط میشود که ایران در آغاز حکم یک سپر دفاعی را جهت حفظ هند از خطر حمله روسیه و فرانسه برای انگلستان داشت ، اما کم کم اهمیت ایران در سیاستهای منطقه ای انگلستان باعث شد تا حفظ تمامیت ارضی آن هدف دولت بریتانیا قرار گیرد و با تأسیس سفارتخانه واستقرار سفرای دائمی ومقتدر، فعالیتهای دیپلماتیک بین دو کشورگسترش یابد و با شروع دوره اخذ امتیازات اقتصادی وسیاسی و تلاش انگلیس جهت جلوگیری از نفوذ رقیب، روسیه، این مناسبات وارد مرحله جدید تری شد و تا جنگ جهانی اول و اهمیت پیداکردن نفت ایران برای انگلستان، سپس تأثیر انقلاب بلشویکی روسیه بر ایران ادامه یافت که در این مقطع نیز سفارتخانه انگلستان از جایگاه ویژه ای برخوردار بود ، در نهایت زمینه سازی کودتا 1299، که با مساعدت سفارتخانه صورت پذیرفت، امری که به تضعیف سلسله قاجار ودر نهایت تشکیل سلسله پهلوی منجر شد ، . کلید واژه ( قاجار- انگلستان- سفارتخانه روابط سیاسی- سفیران )